Het nut van binaural beats: ‘Na amper een kwartiertje voel ik me veel beter’
Last van slaapgebrek, stress, of concentratieverlies? Grote kans dat tonen op bepaalde frequenties helpen. Journalist Rianne van der Molen legde haar oor te luister bij de Vlaamse neuroloog Steven Laureys en drie liefhebbers. En probeerde het zelf uit.
Binaural beats: grote kans dat je er nog niet eerder van hebt gehoord. Simpel gezegd zijn het geluidstracks die twee tonen met een iets verschillende geluidsfrequenties afspelen, voor elk oor één. Dat kan bijvoorbeeld 172 en 160 hertz zijn. Van het verschil daartussen zouden je hersenen een derde toon produceren (in dit geval 12 hertz), wat effect zou hebben op je brein.
Dit verschijnsel werd al in 1839 ontdekt door de Pruisische fysicus en metereoloog Heinrich Wilhelm Dove, maar kreeg in 1973 pas echt aandacht toen biofysicus Gerald Oster er in het wetenschappelijke tijdschrift Scientific American over schreef. Voor elk ‘probleem’ bestaat zo’n tussentoon of beat: de zogeheten beta-beats zitten tussen de 13 en 30 hertz en helpen bij angst en stress, alpha-beats zitten tussen de 8 en 12 hertz en zijn ideaal voor concentratie en focus, terwijl theta-beats (tussen de 4 en 7 hertz) en delta-beats (0,5 tot 3 hertz) zouden zorgen voor een diepe ontspanning.
Je moet binaural beats nooit als magisch zien. Het is vooral een mooi hulpmiddel
STELLING 1
Binaural beats zijn dé oplossing voor iedereen die worstelt met stress, gebrek aan focus of slaapgebrek.
,,Dat is wat overdreven, maar het heeft veel potentie’’, vindt de Vlaamse neuroloog Steven Laureys, onder meer werkzaam bij de Universiteit van Luik. Hij doet veel onderzoek naar de werking van het brein. ,,Er zijn signalen dat de beats helpen angsten te verminderen en mogelijk zelfs een pijnstillend effect hebben.’’
Voor Nele Odeur (41) waren binaural beats twee jaar geleden een grote ontdekking. ,,Ik zat in een stressvolle periode en kon me moeilijk concentreren op mijn werk’’, vertelt ze. Via een kennis hoorde ze over binaural beats. Ze klikte meteen de eerste video op YouTube aan. ,,Destijds deed ik heel lang over klussen voor mijn werk, waaronder cursussen samenstellen over de praktische toepassingen van kruiden. Als ik nu binaural beats opzet, vind je me vier uur later nog steeds op dezelfde plek, in diepe concentratie. Ik ben echt verrast hoe goed het werkt voor mij.’’
Is dat echt het effect van de wondergeluiden in de koptelefoon? ,,Lastig te zeggen’’, vindt neuroloog Steven Laureys. ,,Je kiest immers bewust voor rustig werken, daardoor kan een placebo-effect ontstaan. Daarom denk ik ook dat je binaural beats nooit als magisch moet zien. Het is vooral een mooi hulpmiddel.’’
STELLING 2
Je kunt zonder risico’s uitproberen of je iets hebt aan de beats.
,,Gevaarlijk is het niet, maar bij een medisch probleem moet je wel een professionele hulpverlener opzoeken’’, adviseert Laureys. Verder kunnen mensen wat hem betreft gewoon experimenteren met de geluiden.
Coach Madelon Vermeij (28) heeft er net als Nele Odeur veel baat bij. Enkele jaren geleden had ze moeite met in slaap vallen. ,,Via een kennis hoorde ik over binaural beats en toen ben ik online gaan zoeken. Ik kan niet goed uitleggen hoe het werkt, maar het helpt me. Inmiddels luister ik ze als ik wil slapen, of als ik me wil concentreren.’’
Amrita Joerawan (37) is net zo enthousiast. Ze begon er ooit mee toen ze als human resources-directeur de hele wereld over reisde. ,,Ik werkte zes dagen per week en werd steeds vermoeider. Zelfs van een paar vrije dagen kon ik niet meer opladen. Op een zeker moment lukte het niet meer om gefocust te werken.’’
Je doet een beroep op beide oren, dat is interessante mentale gymnastiek. Dat kan zorgen voor meer ontspanning
Op internet zocht ze naar mogelijkheden om meer focus te vinden. ,,Ik kwam artikelen over binaural beats tegen en heb gewoon zo’n bestand aangeklikt. Al snel merkte ik dat ik minder vermoeid werd tijdens mijn werk. Inmiddels ben ik eigenaar van een consultingbureau en werk ik misschien nog wel meer uren, maar door de beats voelt dat niet zo.’’
STELLING 3
Binaural beats werken bij iedereen.
,,Dat is de vraag’’, zegt Laureys. ,,Over de werking van binaural beats kunnen we nu nog niets met zekerheid zeggen. De onderzoeken die tot nog toe zijn gedaan zijn daar te klein voor.’’
In zijn vorig jaar in Nederland verschenen No-nonsense meditatieboek schrijft hij over de effecten van meditatie. Hij vindt dat binaural beats daar goed bij passen. ,,Je doet een beroep op beide oren, dat is interessante mentale gymnastiek. Dat kan zorgen voor meer ontspanning.’’
Amrita Joerawan raadt beginners aan om op om Spotify of YouTube een binaural beat te zoeken die past bij wat ze willen aanpakken.
STELLING 4
Binaural beats zijn een hype die vanzelf wel weer overwaait.
,,Door al het onderzoek dat is gedaan, kun je het fenomeen zeker niet meer wegzetten als nonsens’’, vindt Steven Laureys. ,,Grootschalig onderzoek zal binaural beats juist bekender maken en wellicht meer mensen helpen. Dat het gratis is en makkelijk verkrijgbaar is een groot voordeel.’’
Proef op de som
Het is wennen aan de pulserende aanhoudende tonen. Maar na amper een kwartiertje voel ik me veel beter. Het is alsof er energie in me stroomt
Zelf begin ik met ‘focus’, want ik moet een vrij ingewikkeld plan opstellen voor één van mijn klanten. Ik zet een koptelefoon op en luister naar de klanken van het bovenste YouTube-filmpje. De eerste seconden zijn vreemd. Langgerekte meditatieve tonen wisselen elkaar traag af. Wat gebeurt er nu eigenlijk? Voel ik al iets? Ik ga maar aan de slag. Even later zie ik een collega voor me zwaaien. Of ik mee wil wandelen? Ik kijk voor het eerst naar de klok en zie dat ik meer dan een uur onafgebroken heb gewerkt.
Omdat het toch geen geld of moeite kost, denk ik na de verhalen van Madelon, Nele en Amrita steeds vaker aan de ‘muziek’ als ik even de focus mis of wat energie kan gebruiken. Op een vrijdag voel ik me rond 16.00 uur gesloopt, maar is mijn takenlijst nog lang niet af. Ik dwing mezelf tot pauze, zoek online op ‘binaural beats, relax’ en kies de eerste soundtrack. Weer is het wennen aan de pulserende aanhoudende tonen. Maar na amper een kwartiertje voel ik me veel beter. Het is alsof er energie in me stroomt.
Wat er precies gebeurt? Geen flauw idee. Maar al is de werking van binaural beats nog niet bewezen, Laureys vindt het prima als het wat lijkt te doen. ,,Liever dat mensen dit proberen bij stress of slaapproblemen dan dat ze naar pillen grijpen.’’
Waar vind ik ze?
Op YouTube en Spotify vind je binaural beats in alle soorten en maten. Voeg altijd het doel (focus, ontspanning, slaap) toe aan je zoekterm. Vaak is er meditatieve muziek overheen gezet. Het is een kwestie van smaak welke beats jij als luisteraar prettig vindt. Bekende apps op dit gebied zijn Atmosphere, Brainwaves en Meditation Moments.
